Gain resept veur streektoalhits
Toun Jan Schepers tien joar was, begunde zien laifhebberij veur meziek in streektoalen. Op de radio was Oerend Hard van Normaal te heuren. n Dialekttekst op rockmeziek, dat was nog es wat aans as wat der toun in de hitliesten ston. De kombinoatsie sprak hom zo aan, dat hai zoch t 45-toerenploatje kocht het. Normaal scoorde hit noa hit en Schepers zien verzoameln singletjes gruide. Doarmit was n ‘anhanger’ geboren. Hai schreef joaren loater zulfs n bouk over d’Achterhoukse boerenrockers. Mor zien belangstellen ging wieder …
Op n gegeven mement wuir hai nijsgiereg houveul artiesten landelke hits scoord hebben mit laidjes in n dialekt. Om doar achter te kommen, het e de twij veuraanstoande nationoale hitliesten deurstruund: de Nederlandse Top 40 en de (veurgangers van) de Single Top 100. Dat brocht verschaaiden vroagen bie hom noar boven: wèl waren d’aindagsvlaigen dij allaank weer vergeten binnen; woarom haren aander artiesten en bands meer en langdureger sukses; hou kwammen bepoalde laidjes tot stand; hou verging t d’artiesten en bands wieder? n Daipgoand onderzuik het veul verhoalen aanbrocht en de boases legd veur t bouk Dialectpop.
Is de titel Dialectpop goud kozen? Dat is mor net hou je t bekieken. Wenneer spreek je van popmeziek? Dat is vanzulf n òfkörten van ‘populaire meziek’. As je t simpel stèllen: wat in de hitliesten staait, is op t mement populair. In dij zin is t aal popmeziek. n Noteren in de hitliesten is de veurwoarde woarvan de schriever uutgoan is. Mor popmeziek is gain op zochzulf stoand genre en doardeur ook gain objektief begrip. Laidjes mit n volks en/of folkloristisch kerakter en carnavalskroakers binnen wat mie aangaait gain popmeziek. Vouer veur diskuzzie, dij Schepers uut de wege goan kind haar deur t bouk Dialecthits te nuimen. Dat is woar t over gaait. Den is t vanzulf nog de vroage of Vraistoalege artiesten en bands t dermit ains binnen dat heur teksten t etiket ‘dialekt’ opplakt kriegen. Dat stipt Schepers zulf ook aan.
Eerst mout bepoald worden wat onder ‘meziek in t dialekt’ rekend worden kin en welke hits n stee in t bouk verdainen. Dat binnen nait bloots laidjes dij volledeg in n dialekt (ook t Vloams) of t Vrais binnen. Ook laidjes dij dails in n dialekt en n aander toal (Nederlands, Engels, Duuts of Spoans) zongen worden, binnen mitrekend. t Dialekt mout wel n groot aandail in de tekst hebben. t Nummer Heidi van Normaal is te Duuts bevonden en vuil doardeur òf. Wieder binnen laidjes mitnomen woarin zongen wordt mit n dudelk heurboar aksent en woarin dialektwoorden bruukt worden. t Hollandse stadsplat van steden as Amsterdam, Laaiden, Den Hoag, Rötterdam en Utrecht is meer n aksent of verbasterd Nederlands, mor wordt ook (gedailtelk) as dialekt behandeld.
Doarnoa begunt de inhold woar t bouk echt om draait: t verhoal van de artiesten en bands en de laidjes woarmit ze in d’hitliesten te lande kommen binnen. t Kin nait aans as dat Normaal as eerste aan bod komt. Dat is nait omreden dat Jan Schepers ‘anhanger’ van heur is. Zai hebben gewoon mit òfstand de mainste hits (65 van de 249 mitgerekende nummers) op heur noam stoan.
Om zo objektief meugelk bepoalen te kinnen wat de grootste dialekthit is, het Schepers gebruuk moakt van n puntensysteem. In t geval van de Top 40 was t vrij simpel: veur n nummer 1-noteren kreeg n laid 40 punten, veur de 2e ploatse 39 punten, enz., tot 1 punt veur de 40e ploatse. De hedendoagse Single Top 100 haar veurgangers mit lengtes van 30, 50 en 100 singles. Veur n eerleke vergelieken mit de Top 40 is hier veur t zulfde systeem kozen. Laidjes dij de hoogste 40 nait hoald hebben, kregen gain punten, mor binnen wel vermeld. Dat geldt ook veur laidjes dij nait wieder kommen binnen as de Tipparade van de Top 40. Dij laidjes binnen wel rangschikt aan d’haand van heur noterens. In de ranglieste dij doardeur ontstoan is, zol je verwachten dat Normaal bovenaan staait, mor mit dij eer gaait Twarres strieken. Zai stonden mit Wêr Bisto 21 weken in de Top 40 en 33 weken in de Mega Top 100. In baaide liesten kwam t laid op nummer 1. Bennie Jolink en zien pazzipanten vin je pas op de tiende ploatse, mor den wel mit Oerend Hard.
In d’epiloog pebaaiert Schepers te verkloaren woardeur de dialektnummers n hit worden binnen. Zo as t veur muzikanten in t algemain onmeugelk is om mit opzet n hit te schrieven, is der vanzulf ook gain resept veur n streektoalhit. Mainsttied binnen touval en geluk de bepoalende faktoren. Veul artiesten hebben heur sukses te danken aan de zendpiroaten. Dij draaiden de singles gries, woardeur ze zo voak verkocht wuiren dat Hilversum ze, meugelk mit tegenzin, wel draaien mós. Over t algemain liekt t nait dat meziek in dialekten slim serieus nomen wordt. Doar binnen d’artiesten zulf ook wel debet aan, mit laidjes dij ontstoan binnen uut n geintje, omreden dat zo’n boers toaltje of stadsdialekt ‘wel grappeg’ is. Overaal binnen uutzunderns op, mor t is dudelk dat veul Broabantse en Limbörgse artiesten suksesvol waren mit feest- en carnavalnummers; dat de Nedersaksische artiesten t te voak hebben mozzen van n – aal of nait gekultiveerd – imago van domme of roege boeren en dat in Vraisland de meer serieuze meziek moakt is.
Op t heden binnen nog veul artiesten en bands aan d’loop mit heur aigen dialekt. Dat dut Jan Schepers konkluderen dat ‘de dialektmeziek’ nog laank nait uutsturven is en hai verwacht dat de hitliesten nog regelmoateg opvrolekt worden mit laidjes in n dialekt. Dialectpop is verschenen in 2015 en behandelt aal dialekthits dij t/m 2014 in de liesten stoan hebben. Schaande genog is de verwachten van Schepers doarnoa nait uutkommen en binnen gain nije dialektnummers meer in de Top 40 en de Single Top 100 verschenen. Zulfs de band Bökkers hoalde mit Iederene Hef Een Reden de Single Top 100 nait, ondanks dat t nummer regelmoateg op Radio 2 te heuren west is. Op t heden is Spotify t mainst bepoalend veur de soamenstèllen van d’hitliesten. As n laid doar 30 seconden beluusterd is, telt dij mit veur t bepoalen van de hitliesten. As der nou n resept is veur t scoren van n dialekthit, is dat de fans aanpeerdjen om op Spotify luustern te goan.
