Grunnegs schrieven? Nait overdrieven!

Hebben joe wel es wat op bozzem zet? Of n zwilkje op toavel legd? As je Grunnegs proaten, heb je dat meschain wel es doan. As je n verhoal in t Grunnegs schrieven, zol je dat den op pepier zetten, ook as t wieder niks mit t verhoal neudeg het? Der binnen Grunneger schrievers dij mainen dat ze zoch pas n echte streektoalschriever nuimen kinnen as heur teksten stampvol zitten mit typisch Grunneger woorden en uutdrukkens.

De bedoulen van schrieven is benoam om n verhoal over te brengen en nait om joen toalkennis – van welke toal den ook – te etaleren. As joen lezer n woordenbouk der noast leggen mout om joen verhoal te ontsievern, bin je joen doul veurbie schoten.

In mien redaksiewaark veur Kreuze kom k meerdere veurbeelden van overmoateg Grunnegs tegen.

Gounent mainen dus dat je n Grunneger tekst volstampen mouten mit typisch Grunneger woorden en uutdrukkens. Smangs moaken ze der Expeditie Ter Loan van: uut de daipste krochten van K. ter Laan zien Nieuw Groninger Woordenboek duken ze olle Grunneger woorden op dij allaank in onbruuk roakt binnen en dij ze zulf meugelk nait ains kennen. Nog slimmer wordt t as H. Molema zien Woordenboek der Groningsche volkstaal of P. Boeles zien Idioticon Groninganum – vergelijkend woordenboek van den Groningschen tongval op batterij kommen. Dij bouken stammen al uut de 19e aiw. As je dij bruken goan as noaslagwaark, wordt t net Jurassic Park, woarin dinosaurussen weer tot leven wekt worden. Meschain interessant om es in te strunen, mor nait geschikt veur hedendoagse Grunneger schrieverij. Den is de dikke Ter Loan n stuk ‘aktueler’, al is de twijde, en leste, druk doarvan ook alweer van 1952 en dus sikkom zeuventeg joar old.

As je in Siemon Reker zien buutswoordenboukje n Grunneger woord zuiken veur t Nederlandse ‘soms’, krieg je n haile riege woorden: aaltemet(s), aaltemit, admis, altmangs, altmets, asmangs, asmis, assmis, enkel(d), opmis, smangs, smis, smoads, soms, sumtieds, sums, tès en tiedels. k Heb al es zain dat in ain verhoal meerdere woorden en woordvörms (wel vare of vieve dervan) opschreven binnen. Dat moakt t der nait leesboarder op.

Over meerdere vörms sproken: de Grunneger toal het meerdere varianten. t Is mooi as dij aal op schrift stoan, mor as individuele schriever mout je t bie ain vörm van Grunnegs holden en nait pebaaiern om òfwizzelnd Hogelandsters, Oldambtsters, Stadjeders, Veenkelonioals, Westerkwartiers en Westerwolds te schrieven. Vanzulf ontstoan der mengvörms as schrievers aans aargens wonen as woar ze opgruid binnen (ikzulf schrief biev. ‘meschain’ woar k nog altied ‘meschien’ zeg), mor aine bleek in stoat t aal in de blender te mietern en over zien schriefwaark te gaiten en dat as Algemain Bekìnd Grunnegers op te voeren. Hou zo’n toezeboudel wil je dervan hebben?

Hou liekt dat mit mien aigen schrieverij? Vervast bruuk ik nog olderwets Grunnegs. Dat binnen mainst woorden dij k in mien proaten ook bruuk, of dij k bie t redigeren van andermans teksten ‘oplopen’ heb. Dat komt den op n noatuurleke menaaier en nait deur strunen in n old woordenbouk. Dij ik traauwens nog wel bruuk (de Ter Loan, den) om mien schriefwieze te konterleren as Reker der niks over zegt. Bie n grode verschaaidenhaid aan woorden moak k n dudelke keuze en hol doaraan vast, in t geval van de talrieke vertoalens van ‘soms’ heb ik t beste gevuil bie ‘smangs’. Dat k veur Kreuze schriefwaark uut aal windstreken van de pervinzie onder handen neem, het zekerwoar invloud had op mien schrieftoal: zo schrief k ‘meschain’ woar k ‘meschien’ zeg, dus n zekere vörm van mengtoal is mie nait vrumd. k Leuf nait dat in mien proaten wat veraanderd is, doarin bin k nog dudelk herkenboar as Oost-Grunneger.

Meer Grunnegs is nait altied beter. t Het ook nait zoveul zin om krampachteg aan t olle Grunnegs vast te holden, hou geern of je dat ook willen. Joen verhoal wordt echt nait beter deur der n uuttreksel van t woordenbouk in te stoppen. Hol t gewoon stoef bie joen aigen toalgebruuk en pebaaier t nait mooier te moaken as dat t is, want mainsttied waarkt dat nait. Grunnegs schrieven? Nait overdrieven!