Kwaliteit uut Zweden
t Konsept van t fokuswonen komt van oorsprong uut Zweden, woar t bedocht en ontwikkeld is deur perf. Sven Olof Brattgård, dij zulf in n rolstoule zat. n Aanlaaiden doarveur was n uutzenden van n aktualiteitenpergram op de Zweedse tv, dat zoch richtte op moatschoppelke themoa’s. In n item over t wonen van mìnsen mit n liggoamelke bepaarken, was te zain dat de tounmoalege woonfaciliteiten gain recht deden aan heur wìns om ook gewoon en onòfhankelk aan de soamenleven dail te nemen. De noam van dat pergram was Fokus.
Dij uutzenden druig bie aan n veraandernde peblieke opinie. De Zweden haren altied docht dat ze goie veurzainens veur elkenaine haren. Nou wuir t dudelk dat mìnsen mit n bepaarken gain zulfstandeg en onòfhankelk leven laaiden konden, deurdat ze òfgezunderd in instituten verbleven. Mor ook zai wollen leven zo as elk aander, mit bv. n partner, n gezin, waark en n volweerdeg stee in de soamenleven. Perf. Brattgård het n konsept opbedocht dat dat meugelk moaken mos. In 1964 wuir d’organizoatsie Fokus opricht, mit Brattgård as veurzitter.
In 1968 wuir n proefprejekt opzet in Kalmar, mit tien aangepaaste wonens. Doar konden de bewoners beschikken over verpleegkundege hulp, huusholdelke hulp en 24-uurs ADL-assistentie. De proef bleek suksesvol: veul bewoners berekten t volweerdege leven dat ze zo geern wollen. Zai kregen n reloatsie, gingen stedaaiern of vonden waark. De kwaliteit van leven zel staark veuruutgoan wezen. Dij positieve rezeltoaten waren aanlaaiden om meer prejekten op te richten.
In 1974 kreeg t initiatief noavolgen in Nederland, mit d’oprichten van de Stichting Fokus. In 1978 wuir in de Twijde Koamer n motie veur t fokuswonen aannomen en konden riekssubsidiegelden vrijmoakt worden veur t baauwen van fokusprejekten en t aanbaiden van adl-assistentie. In Almere-Haven wuir t eerste prejekt baauwd, woar in 1979 t aanbaiden van adl-assistentie van start ging.
In Zweden is t fokuswonen nait in stand bleven. De prejekten wuiren op lokoal nivo verzulfstandegd. Der was gain sentroale organizoatsie meer om de kwaliteit van de assistentie te bewoaken en derop tou te zain dat de cliënt op d’eerste ploatse kwam en nait t (reuster van t) personeel. Mit t tounemen van de autonomie van elk prejekt wuiren aal meer lokoale regels invoerd, woardeur de prejekten aal meer op instituten begunden te lieken. t Zol zulfs laaid hebben tot schaaidens tussen cliënten en heur liggoamelk onbepaarkte partners, omreden dat dij wederhelften zoch gain regels veurschrieven loaten wollen deur t personeel.
t Fokuswonen mag den in Zweden mislukt wezen, in de joaren 1970 is doar wel n integroatsiegedachte ontstoan. t Idee was dat de soamenleven n noatuurleke boases is veur socioale integroatsie van lu mit n bepaarken. Volgens de gedachte zol dij integroatsie in drij foases goan. Fysiek: t wonen in de wieke; funktioneel: noar de winkel of t postketoor goan en socioal: joen vrunden hebben in de buurt. Doarom binnen de grode instituten opheven en klaainschoalege groepswonens baauwd. In de joaren 1990 zol t in Zweden ook al meugelk worden wezen n persoonsgebonden budget veur 24 uur per dag te kriegen.
De gehandicaptenzörg in Zweden wordt voak as lichtend veurbeeld beschaauwd, mor doarover binnen de mainens verdaild. Der zol waaineg deskundeghaid onder begelaaiders wezen en meugelk was over d’integroatsie nait goud noadocht. Der was n zekere rigiditeit onder belaaidsmoakers. De kosten van de gehandicaptenzörg waren in de joaren 1990 al torenhoog worden.
In Nederland het t fokuswonen ook wel es onder druk stoan. Der binnen plannen west om Fokus onder te brengen in de AWBZ. Om doarin te pazen, zol Fokus tot n meer traditionele zörgaanbaider omvörmd worden mouten, wat ten koste goan zol van t unieke kerakter dervan. Mor Fokus bestaait nog aal in de vörm zo as dij min of meer bedocht is. Hopelk blift dij vörm tot in lengte van joaren bewoard, want t is n veurbeeld van hou de gehandicaptenzörg deruut heurt te zain. Veur lu mit n liggoamelke bepaarken huif je nait te zörgen, dat kinnen ze hail goud zulf.
