Nij feest veur toal en kultuur
In meert 2020 en 2021 kon de Dag van de Grunneger toal nait deurgoan, t zel dudelk wezen wat doar de reden van is. Ondanks dat d’ontwikkelns de verkeerde kaande opgoan, was t toch meugelk weer n feest te holden om de Grunneger toal en kultuur te vieren: lesten zotterdag was t nije festival GRN in theoater t Kielzog op t Hoogezaand.
Deur t haile gebaauw waren dingen te zain en te doun dij in t taiken stonden van de Grunneger toal en kultuur. Mit t Centrum Groninger Taal en Cultuur en d’Openboare Biebeltaik haar t Kielzog n gevarieerd en tougankelk pergram soamensteld, mit o.m. n toalmaarkt, kwizzen, workshops, lezens, meziek, films en documentaires, n exposietsie mit Grunneger laandschopsfoto’s en kinderaktiviteiten. Janneke Vos, al joaren woonachteg in Roemenië, mor nog aal slaark mit Grunnen verbonden, dee de prezentoatsie.
Veur Grunnen was t festival d’ófsloeter van de Dikke week van t Nedersaksisch. In n literaire talkshow pruit RTV Noord-prezentoator Wiebe Klijnstra mit Grunneger, mor ook Drìntse, literaire schrievers. Ook t schrieven in de streektoalmeziek kwam aan bod. In d’eerste gespreksronde kwamen Grunnegers aan t woord dij veur n nij of aander geluud in de streektoal zörgen: schriefster Ingeborg Nienhuis, zangeres Josien Bakker en zanger/rapper Olaf Vos (ook consulent streektoal en onderwies van t CGTC). t Nije of aandere geluud holdt in dat der nait bloots n lofzang doan wordt op t Grunneger laand. Doar is vanzulf niks mis mit, mor streektoalen en dialekten lainen zoch veur meer as zuksoort folkloristische, om nait te zeggen oubollege, schrieverij. In de Grunneger meziek was dat allaank gain nijs meer, doarin is al n braid aanbod aan onderwaarpen en meziekstielen. Josien Bakker, mit heur zeuventien joar de jongste aanwinst, kin perzoonleke teksten schrieven en staait open veur verschaaiden genres. Olaf Vos was as veurman van de Bond Tegen Harries al n pionier in de Grunneger hiphop en zingt nou in de Grunneger coverband VanDeStraat. Nou waarkt e vernijs aan n prejekt in de hiphop. De Grunneger schrieverij blift achter bie de meziek wat vernijende geluden aangaait, mor schrievers as Ingeborg Nienhuis pebaaiern doar ook wat veraandern in te brengen. Nienhuis heur bouk Schoem of de voarende Zoltkamper geft in elk gevaal gain onneudeg geromantizeerd beeld van t raauwe vissersleven in heur geboortestee.
Op de toalmaarkt heb k t vaarde Nijntje-boukje kocht dij in Grunneger vertoalen verschenen is: t Feest van Nijntje, mit tekst van Olaf Vos. k Vin t goud dat via kinderbouken pebaaierd wordt t jonkgoud mit t Grunnegs in aanroaken te brengen en gelukkeg binnen der nog (groot)ollu dij doar ook zo over denken. En zeg nou zulf, veur Nijntje bin je toch nooit te old?
In de theoaterzoal vertelde veurmoaleg RTV Noord-prezentoator en -weerman Jaap Nienhuis over zien belevenizzen in dij tied. De nou 86-joarege Jopke kon toun gerust n oldere kwoajong nuimd worden en is aiglieks nog niks veraanderd. Hai haar gain script, mor was dat ook nait neudeg om n onderholdend optreden te geven. Zo’n smuie proater kin vervast n haile oavend vullen mit schiere verhoalen, zunder n mement te vervelen. t Was den ook nait verwonderlek dat geplande t leutje haalfuurtje uutluip en de doarop volgende lezen van Goffe Jensma loater begunde. Jensma is hoogleroar Vrais aan de RUG, mor het ook haart veur t Grunnegs. Hai was betrokken bie t ontwikkeln van de app WoordWaark, woarmit t grootste gedailte van de Grunneger woordenschat digitoal beschikboar moakt is. Mit zien lezen gaf hai inzicht in hou t digitoaliseren van gedrukte streektoalteksten in zien waark gaait en luit hai even kört zain hou de app der veur gebrukers (woaronder ik as redakteur van Kreuze) uutzugt.
De muzikoale òfsloeten van t middagpergram was veur de in Polen geboren Grunneger Jong Krzystof Groen. De jonge countryzanger mit o.m. Johnny Cash as ain van zien grode veurbeelden zong n aantal van zien laidjes woarvan Henk Puister de tekstschriever. Mit goie, dudelke zang en mooi gitoarspul gaf hai n overtugend optreden, woarmit e n kompelmìnt van Janneke Vos in de buutse steken kon: ‘k Zeg t nait gaauw, mor ik kreeg der n brok van in de keel.’ t Optreden wuir deur RTV Noord live uutzonden op radio en dag-tv, k heurde loater dat k in beeld west bin.
Noa t gevarieerde middagpergram was der soavends in de theoaterzoal nog n muzikoal pergram. Doar bin k nait noartou west, alhouwel der n riege aansprekende Grunneger artiesten programmeerd ston: o.m. Jan Henk de Groot, Erwin de Vries en de band Nulviefteg zollen op bühne verschienen. Veur dizze gelegenhaid kwammen Bert Hadders en de Nozems weer in d’originele bezetten bie nander. Haalfweg d’oavend wuir n nije kulturele pries uutlangd: de Haide Bliksem Pries, veur de perzoon of organizoatsie dij in t leste joar t mainste betaikend het veur de Grunneger kultuur. Veur 2021 ging de pries noar Alina Kiers, Carmen Schilstra en Rolf Schreuder, veur t coronavaailege theoater dat ze vleden joar begunden in n boerenschure in Oosterwietwerd.
As t aan Kielzog-direkteur Ids Dijkstra ligt, wordt GRN n joarleks weeromkerend festival. Ze willen t in elk gevaal drij joar doun en den kieken of t sloagd is en of ze dermit deurgoan willen. t Evenemìnt leek nog nait zoveul bezuikers te trekken as de Dag van de Grunneger toal bie d’eerste moal votdoadelk dee, mor t was toch n gezellege drokte. t Leek mie wel vrij suksesvol tou en ik zol der veur wezen as GRN n vast onderdail van t kulturele seizoen wordt. En den noast de Dag van de Grunneger toal as högtepunt van de Meertmoand Streektoalmoand. Want der maggen meer feesten wezen woar ons toal en kultuur vierd worden.
