De dikke Berendsen
Niek Berendsen (1990) is geboren in Taiwan, mor vuilt zoch n echte Grunneger. As adoptiekind is hai groot worden in n gezin uut Troapel. Grunnen is zien thuuspervìnzie, woar hai al sunt jonge leeftied n staarke baand mit vuilt. Dat bliekt o.m. uut zien affiniteit mit de Grunneger keuken. Sunt 2015 geft e mit de webstee Cucina Groningana n nijmoodse kiek op Grunneger streekgerechten en -produkten. Van doaruut is t idee ontstoan om n aigentieds Grunneger kookbouk uut te geven.
Mit Achter De Koezen, dat vleden joar november verscheen, wil Berendsen de Grunneger keuken in ere holden. Nait allenneg deur de traditionele resepten te bewoaren, mor ook deur op n kreatieve menaaier olle gerechten weer bie de tied te brengen en deur de woarderen veur de hedendoagse streekprodukten te vergroten.
De ‘Grunneger keuken’ is best n lasteg te bepoalen begrip, want is der zukswat as zuver Grunnegs? Der is veul overlap mit d’omliggende streken Vraisland, Oost-Vraisland, Drìnte en Eemsland. In elk tiedvak van de geschiedenis en in elke socioale loage van de bevolken binnen der ook aander eetgebruken. Der is den ook gain vaste definitie van wat n streekgerecht is. Berendsen het n indailen moakt aan d’haand van drij kategorieën: traditionele resepten van véúr de joaren 1960, mainst uut overlevern van n oldere generoatsie; nijmoodsere en boetenlaand-geïnspireerde gerechten, moakt mit inholten dij veur 1960 in Grunnen vindboar waren of importeerd wuiren; gerechten moakt mit inholten dij op t heden bie ons in de pervìnzie produceerd worden, mor oldsheer nait.
t Bouk is meer as bloots n riege resepten, ook t geven van achtergrondinfermoatsie is veur de schriever belangriek. De Grunneger geschiedenis, kultuur en geogroafie worden kört behandeld. Vanzulf worden de menaaiern beschreven woarop eterij moakt en bewoard wuir. As persoonlek aspekt geft e inzicht in zien wereldbeeld wat duurzoamhaid en gezond leven aangaait: n goie levensstiel is aine in haarmenie mit de noatuur, woarbie je zo veul meugelk noatuurleke, onbewaarkte produkten eten en mit n zekere gemoategdhaid leven. De grotere gedachte derachter is om wat dichter bie d’oorsprong te kommen. De foto’s woarmit t bouk riekelk illustreerd is, binnen mainst van aigen haand en omvatten nait allenneg de gerechten, mor ook Grunneger ploatsen en landschoppen.
t Gedailte mit resepten wordt deurlopen aan d’haand van de seizoenen, te begunnen bie t veurjoar. Aan elk seizoen gaait n overzicht veuròf van de produkten dij bie t joargetiede heuren. Vanzulf liggen aal dij dingen nou t haile joar deur in de winkel, mor van vrouger heer het elk produkt zien aigen tied woarop t uut oogst, slacht of vangst beschikboar komt. Uut elk seizoen worden bepoalde tradities en produkten uutlicht. Veur de lezer dij zoch inspireerd vuilt om zulf n nijmoodse draai aan de Grunneger keuken te geven, binnen der achterin t bouk nog n aantal lege bladzieden om aigen resepten op te schrieven.
Ondanks de Grunneger titel Achter De Koezen, is t bouk overwegend in t Nederlands schreven. Toch is der wieder wel stee veur de Grunneger toal. d’Uutdrukken ‘wat achter de koezen hebben’ het vanzulf al wat mit eterij te moaken, in de zin dat je wat had hebben: ‘k Heb al n bord stamppot achter de koezen.’ t Kin ook opvat worden as de raaize dij t eten moakt het veurdat t op joen bord ligt: planten mouten teeld worden en daaier fokt, woar boeren waark en tied in stoken hebben. Den komt de oogst of de slacht, en mouten de produkten verwaarkt, vervoerd en verkocht worden om ze bie de konsument te kriegen, dij t den kloarmoakt. t Grunnegs komt in t bouk wieder noar veuren bie de gerechten, dij elk n Grunneger noam hebben, bie de noamen van de joargetieden woarnoar de resepten indaild binnen en in citoaten van oldere Grunnegers (voak uut aigen femiliekring) woar Berendsen zien kennis bie opdoan het.
Eterij liekt nait recht dail uut te moaken van de Grunneger kultuur. Eten wuir, zeker deur lu van oldere generoatsies, veuraal zain as noodzoak. Zo as n oma van Niek Berendsen altied zee as ze eten moaken ging: ‘mout ook ja gebeuren.’ Nou t genieten van eten n grotere rol speulen gaait, verdaint de regionoale keuken ook wel es n herwoarderen. Doar wil Berendsen mit dit bouk aan biedroagen, deur de klassieke gerechten te bewoaren en deur te geven, mor ook deur der n aigentiedse twist aan te geven en deur de hedendoagse streekprodukten te woarderen.
Der binnen al eerder bouken over Grunneger eterij verschenen, mit olle (zulfs al vergeten) resepten, mit de traditionele gerechten dij heden ten doage nog eten worden, ook al mit n nijmoodse invullen aan de Grunneger keuken. n Aalomvattend kookbouk was der tot veur kört nog nait. Niek Berendsen het meer doan as simpelweg resepten uut aander bouken overnemen. De bestoande en nij opbedochte resepten binnen aan de praktiek toetst en veur de wiedere inhold is gedegen onderzuik doan. Deur zien visie op duurzoamhaid te geven wil Berendsen ook aanteunen dat de Grunneger keuken toukomstbestendeg te moaken is. Mit Achter De Koezen is n kompleet en goud verzörgd bouk verschenen, dat meer as n goie aanvullen in de Grunneger keuken is. t Is n standoardwaark veur elkenaine dij de Grunneger eterij en kultuur in ere holden wil. Henk Scholte, zulf n kenner op dizze vlakken, het de vergelieken moakt mit t bekendste bouk van culinair journalist Johannes van Dam en nuimt Achter De Koezen vol woarderen al ‘de dikke Berendsen’. n Officieuze subtitel woar Niek Berendsen groots op wezen mag. Net as dat ons regionoale keuken t verdaint om groots op te wezen.
Achter de Koezen
Niek Berendsen
2022
Hardcover
240 bladzieden
ISBN 9789052946177
Uitgeverij Profiel
€ 35,-
